بررسی دو خوانش از مردم‌سالاری در جریان‌های اندیشۀ دینی معاصر ایران

در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به­ عنوان یکی از نوگرایان ­دینی و آیت‌الله مصباح یزدی به ­عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش ­های­ جدید برای تفسیر متون ­دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه­ ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را دارد؛ تا به زعم خودش ایمان مؤمنان متناسب با شرایط ­روز حفظ شود. حاصل نگرش این ­اندیشمند دینی پذیرش دموکراسی ­ارزشی است. همزمان با وی، آیت‌الله محمدتقی مصباح ­یزدی نمایندۀ برجسته جریان­ فکری اسلام ­سیاسیِ ­فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی، به حفظ جایگاه ­دین در حوزه سیاسی و اجتماعی به منظور تأمین سعادت دنیوی و اخروی مسلمانان می­اندیشد؛ به همین دلیل وی پرداختن به مفهوم مردم‌سالاری و تبیین آن براساس اصول اسلامی مورد فهم گفتمان فقه‌محور را ضروری می‌داند و  ضمن ردّ مردم‌سالاری لیبرال، از امتناع دین و این نوع از مردم‌سالاری سخن می­گوید. البته وی مردم‌سالاری روشی را می­پذیرد. در این نوشتار، از متدولوژی «کوئنتین اسکینر» در تحلیل فهم این دو اندیشمند از الگوی مردم‌سالاری بهره گرفته شده است.